Opwarming van de aarde: waarom het nú tijd is voor actie

Vroeger was ik een wereldverbeteraar. Ik klom een keer over het hek van het hertenkamp om een plastic zak te pakken die ik per ongeluk had laten vallen, want stel je voor dat een hertje erin zou stikken! Dit zit van nature in ieder kind, denk ik. Ik zie het ook in mijn zoons: ze willen graag het goede doen. Je leert over opwarming van de aarde en wat je kunt doen om je omgeving leefbaar te houden: afval scheiden, geen rommel op straat gooien, niet de lampen laten branden als je een ruimte verlaat, etc. Dat soort kleine gewoontes bleven, maar mijn idealisme vervaagde wat toen ik ouder werd. Het ging steeds meer over doen wat je denkt dat er van je wordt ‘verwacht’: een studie, werk zoeken, ‘carrière maken’, leuk huis kopen, settelen, etc.

De rode pil en ongemakkelijke waarheid

Sinds ik voor mezelf ben begonnen als ondernemer en heb besloten om alleen voor Social Enterprises, NGO’s en non-profitorganisaties te werken, is dat idealisme helemaal terug. Ik zie steeds scherper hoe het met de wereld gaat omdat ik veel organisaties, ‘Good Businesses’, tegenkom die een positieve impact willen maken. Ik lees over Zero Waste en de Verborgen Impact en wat je als consument kunt doen. Ben vegetariër geworden. Mijn ‘oogkleppen’ zijn af en ik kan niet meer terug. Zoals in ‘The Matrix’: ik heb de rode pil gekozen en zie de ‘inconvenient truth’. Kan niet meer terug naar ‘ignorant bliss’. Ik ben wakker.

Greta en de klimaatcrisis

Toen ik een tijdje geleden met bewondering de 16-jarige Greta Thunberg zag spreken op de VN-klimaattop, was ik geïnspireerd. En nieuwsgierig: waar kwam die passie en dat vuur vandaan? Een meisje van 16, zichtbaar aan het vechten, oprecht verontwaardigd. Heeft het over ‘de rand van de afgrond’ voor de mensheid, en zelfs ‘human extinction’. Maar wat is die afgrond van klimaatverandering? Er worden grote stappen genomen richting duurzame energie, is dat niet genoeg? Hoe staan we er eigenlijk voor? En wat zijn nu precies de gevolgen van de opwarming van de aarde? Ik ging op onderzoek uit (zie bronnen onderaan) en deel graag wat ik ontdekte.

Van opwarming van de aarde naar klimaatverandering

Al sinds de jaren 50 hebben we het over het broeikaseffect en de opwarming van de aarde. Meer recent zijn we het klimaatverandering en zelfs klimaatcrisis gaan noemen. Vooral ons gebruik van fossiele brandstoffen veroorzaakt veel CO2 (en andere) uitstoot. CO2 is één van de bekendste broeikasgassen die zorgt voor opwarming van de aarde. Dat is al decennia bekend en begon als milieuprobleem. Inmiddels is het een steeds groter wordend economisch- en veiligheidsprobleem. De meeste gevolgen van het opwarmen van de aarde zijn met elkaar verbonden. Hierdoor kan toename van één probleem zorgen voor een kettingreactie, wat kan uitdraaien op enorme verwoesting van onze planeet en onszelf. Al bij 1,5° C opwarming van de aarde zijn de gevolgen groot. In het huidige tempo gaan we richting 3-4°C. Wat er gebeurt bij 4-6° C opwarming is bijna onvoorstelbaar.

De 25 ergste gevolgen van de opwarming van de aarde:

1. Toenemende hitte. De verbranding van fossiele brandstoffen zorgt voor CO2 en methaan vervuiling in de atmosfeer, wat opwarming van de aarde veroorzaakt. Er blijft meer zonne-energie in de vorm van warmte in onze atmosfeer hangen. Hierdoor komen er meer hittegolven. Waarom is dat belangrijk? Voor elke graad Celcius temperatuurstijging daalt de wereldwijde voedselproductie met 10%. Intussen groeit de wereldbevolking tot bijna 9 miljard rond 2050.
2. Droogte. Droogte komt door toenemende hitte en minder vocht in een langere periode. De kans op droogte en de intensiteit ervan neemt toe. Naarmate het warmer wordt, schatten experts in dat de droogte met wel 66 procent kan toenemen. Er wordt ernstige droogte verwacht in Europa, maar vooral ook in Afrika. Er zal minder regen vallen in subtropische droge en semi-droge gebieden.
3. Woestijnvorming. Dit is het proces waarbij groene gebieden woestijnen worden. Het wordt veroorzaakt door de toenemende hitte door de opwarming van de aarde en verergerd door verlies van goede bodem en begroeiing door minder regen.
4. Bosbranden. De kans op meer branden neemt toe doordat de hitte door opwarming van de aarde bossen verandert in aanmaakhout. De steeds groter wordende bosbranden zorgen ook nog voor een neerwaartse spiraal van meer CO2 in de atmosfeer en nog hogere temperaturen. Actueler dan ooit nu half Australië in brand staat: een van de grootste branden ooit die ongeveer gelijk staat aan 100 jaar CO2-uitstoot.
5. Verlies van biodiversiteit. Terwijl onze ecosystemen verslechteren met de toenemende opwarming van de aarde, worden de huidige habitats onveilig voor steeds meer insecten, waterdieren en andere diersoorten. Maar liefst 30 procent van alle planten- en diersoorten die vandaag leven, lopen het risico uit te sterven vóór 2050. In Australië zie je op dit moment dat meer dan 1 miljard dieren zijn gesneuveld in de bosbranden en door verlies van habitat.
6. Vernietiging van ecosystemen. Veel belangrijke ecosystemen worden bedreigd als gevolg van de toenemende hitte door opwarming van de aarde. Koraalriffen sterven, woestijnen breiden uit, grond wordt onbruikbaar en oceanen warmen op. Hierdoor verliezen we productiviteit van ecosystemen waarvan we afhankelijk zijn voor voedsel en andere hulpbronnen.
7. Giftige luchtvervuiling. Wanneer we fossiele brandstoffen verbranden, creëren we smog en roet: luchtvervuiling. Bij het verbranden van fossiele brandstoffen – vooral het verbranden van kolen – komen ook giftige zware metalen, straling en andere chemische gifstoffen vrij. Van de fossiele brandstoffen is steenkool de grootste bron van kwikvergiftiging in de lucht. Hier worden we ziek van. Luchtvervuiling doodt elk jaar meer mensen dan malaria en Aids samen!
8. Verstoring van oceaanstromen. Verschuivende oceaanstromen veranderen de lang bestaande weerpatronen. Dit zie je al op veel plekken in de wereld waar de normale regenval, sneeuwval en seizoensgebonden temperaturen onvoorspelbaarder en atypischer worden. Het klinkt als een paradox, maar de opwarming van de aarde zal in sommige gebieden ook koude golven veroorzaken vanwege de veranderende oceaanstromingen. In sommige gebieden komen winterstormen al vaker voor en worden ze intenser.
9. Krimpend zeeijs en ijsplaten. Terwijl de gemiddelde wereldwijde temperatuur stijgt, zullen de temperaturen bijna twee keer zo snel stijgen in poolgebieden. Hierdoor smelten onze ijskappen in een ongekend tempo. In deze video zie je in 1 minuut hoe snel ze de afgelopen decennia zijn gesmolten. Als de ijsplaten op Groenland en Antarctica smelten, zal de zeespiegel in 2100 meer dan 3-6 meter hoger zijn dan nu. Dit zou laaggelegen gebieden, zoals Lower Manhattan, Miami, Bangladesh en grote delen van Nederland doen overstromen. [In dit artikel lees je meer over mogelijke effecten van de stijgende zeespiegel op Nederland. Hierin staat zelfs dat de minimale zeespiegelstijging ongeveer 10 meter zal bereiken – en dat is als we er alles aan doen om de doelstelling van het klimaatakkoord van Parijs te halen, ruim onder een wereldwijde temperatuurstijging van 2 ° C te blijven, bij voorkeur zelfs 1,5 ° C.] De stijgende zeespiegel zal ervoor zorgen dat tot 350 miljoen mensen moeten migreren, waardoor de 21e-eeuwse vluchtelingencrisis in het Midden-Oosten onbeduidend lijkt.
10. Krimpende gletsjers en sneeuw. Gletsjers over de hele wereld krimpen door de toenemende hitte door de opwarming van de aarde. In de VS is het aantal gletsjers in het Glacier National Park in Montana de afgelopen zeven decennia afgenomen van 150 tot slechts 35 gletsjers. Het wit van de gletsjers en de sneeuw helpen de warmte van het zonlicht terug de ruimte in te reflecteren (het ‘albedo-effect’). Dit helpt om de aarde te koelen. Als al het ijs en de sneeuw op aarde zouden smelten, zou dit de stralingskracht meer dan verdubbelen.
11. Smeltende toendra en permafrost. Het Noordpoolgebied warmt twee keer zo snel op als de rest van de wereld. Omdat methaan 25 tot 100 keer krachtiger is dan CO2, kan methaan vervuiling al snel net zo problematisch of zelfs erger worden dan CO2.
12. Overstromingen. Veel gebieden worden natter door de opwarming van de aarde. Meer regelmatige overstromingen vormen een van de gevaarlijkste risico’s voor ons omdat het onze gewassen, huizen en bedrijven voor langere tijd verwoest.
13. Stijgende zeespiegel. De stijgende zeespiegel wordt veroorzaakt door het smelten van de poolkappen en gletsjers en uitzetting door warmte. Dit gebeurt wanneer de zee door de opwarming van de aarde wordt verwarmd. Omdat warmer water uitzet en meer ruimte inneemt dan koeler water, stijgt het zeeniveau.
14. Minder eten, minder water, hogere kosten. De gevolgen voor voedsel van de opwarming van de aarde zijn groot en kunnen snel leiden tot chaos in de wereld voedseleconomie. Met elke graad temperatuurstijging en de daaruit voortkomende hittegolven die oogsten vernietigen, zullen de voedselprijzen worden opgedreven. Dit zal krimpende oogsten, ondervoeding, uithongering en hongersnood veroorzaken, wat ziekte, dood en conflict zal veroorzaken. Naarmate de voedselprijzen en tekorten groeien, zullen economisch of politiek instabiele landen in chaos vervallen. Landen die nog steeds goede water- en voedselbronnen houden, zullen waarschijnlijk niet bereid zijn om die te delen of de tientallen of honderden miljoenen klimaatvluchtelingen te accepteren die wanhopig op zoek zijn naar nieuwe huizen. Het Syrische conflict werd voorafgegaan door de ergste langdurige droogte en mislukking van oogsten sinds de beschaving in de regio begon, met als gevolg dat 800.000 mensen hun broodwinning tegen 2009 verloren en 2-3 miljoen mensen in extreme armoede werden gedreven.
15. Verspreiding van ziekten en pandemieën. Meer hitte door de opwarming van de aarde zal meer tropische ziekten doen verspreiden naar noordelijke, zuidelijke en hogere gebieden. Daar zijn ze nog nooit eerder geweest – en heeft grootste deel van de bevolking geen immuniteit. Tropische ziekten die zich snel verspreiden, worden meegebracht met migrerende mensen, dieren en insecten die proberen te ontsnappen aan de hitte of het water. Er zijn ook veel besmettelijke organismen opgeslagen in oud zee-ijs en gletsjers die in het water komen als dit ijs smelt. Dit kunnen infecties zijn waarvoor we nog geen antilichamen of medicijnen hebben. Verspreiding van ziekten, zowel oude als nieuwe, kan ook het begin zijn van wereldwijde pandemieën.
16. Verhoogde waterdamp. Voor elke stijging van de gemiddelde wereldtemperatuur met 0,6° Celsius, groeit het vermogen van de atmosfeer om waterdamp vast te houden met 4%. En naarmate de opwarming van de aarde en de waterdamp toeneemt, zullen er op grotere schaal stormen optreden. We zien al ongewoon zware regenval op vreemde tijden. Ook neemt het aantal extreme weersomstandigheden toe, bijna honderdjarige storm records worden verbroken.
17. Massale migraties van klimaatvluchtelingen. De verslechterende omstandigheden door opwarming van de aarde en afnemende voedsel- en hulpbronnen zullen leiden tot de massale migratie van dieren, insecten én mensen. Dit zal landen veel middelen en geld kosten en zorgen voor belastingverhogingen. De meest noordelijke landen krijgen een ‘mededogen dilemma’. Hoe meer klimaatvluchtelingen ze toelaten en ondersteunen, hoe meer er zullen komen. Hierdoor zullen nood hulpbronnen en budgetten voor de eigen bevolking én de andere pas aangekomen klimaatvluchtelingen verminderen. Problemen met culturele integratie zullen angst en spanningen veroorzaken bij bestaande burgers. Toenemende spanningen tussen inheemse burgers en de nieuwe klimaatvluchtelingen hebben al geleid tot een nationalistische terugslag in Europa. Naarmate de temperatuur stijgt, zullen we de grootste massamigratie in de menselijke geschiedenis meemaken, waar we totaal niet op zijn voorbereid. Deze massale migratie zal de wet en orde in voorheen stabiele landen verstoren en een chaos in landen over de hele wereld veroorzaken die moeilijk voor te stellen is.
18. Conflicten en oorlogen. Een ecologische crisis zoals opwarming van de aarde en geweld zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Landen die lijden aan klimaatrampen, voedseltekorten en / of mislukte oogsten, watertekorten of massamigraties worden kwetsbaar voor veiligheidsproblemen. Dit zorgt voor paniek, sociale instabiliteit, wetsovertredingen en agressie. In een neerwaartse spiraal zorgt de verminderde hoeveelheid voedsel, water en bouwland voor steeds meer massamigraties, wereldwijde veiligheidsbedreigingen, conflicten en oorlog.
19. Verzuring van de oceanen en dood in de zee. De oceanen absorberen ongeveer 30% van alle door de mens veroorzaakte CO2 uit de atmosfeer. Door de opwarming van de aarde stijgt de gemiddelde temperatuur. Er moet meer CO2 worden opgenomen waardoor de gemiddelde temperatuur van de oceaan en de verzuring van de oceanen toeneemt. Verzuring betekent dat de oceaan zuurder wordt door de geabsorbeerde CO2, waardoor koolzuur ontstaat. De voortplantingscycli in veel oceaansoorten zullen worden beschadigd door de combinatie van warmere oceanen en verzuring van de oceaan. Er is een sterk verband tussen oceaanopwarming en stijgingen van sterftecijfers, net als dalingen in voortplanting bij zeehonden, zeeleeuwen en zeevogels.
20. Verlies in te ademen lucht door fytoplankton. Fytoplankton zijn levende microalgen die onmisbaar zijn voor de voedselcyclus in de oceanen. Het creëert zuurstof die naar onze atmosfeer gaat en zorgt voor in te ademen lucht. Fytoplankton uit de oceaan is verantwoordelijk voor 50 tot 80% van alle zuurstof die we inademen! Een van de meest kritieke langetermijngevolgen van oceaanopwarming en oceaanverzuring is de vermindering van fytoplankton.
21. Aanvallen van dieren. Naarmate habitats van dieren verslechteren of verloren gaan, zullen dieren gedwongen worden naar nieuwe gebieden te migreren. In deze nieuwe habitats komen ze vaak in contact met mensen. Dit leidt op zijn beurt tot een toename van dieren. Een voorbeeld hiervan is dat in Australië momenteel enorme aantallen kamelen worden afgeschoten omdat ze in menselijk gebied naar water zoeken en een bedreiging zijn voor de veiligheid.
22. Tsunami’s. Glaciale ijskappen oefenen enorme druk uit op het oppervlak eronder. Terwijl gletsjers smelten door de opwarming van de aarde, neemt hun massieve gewicht af – waardoor het totale gewicht over de tektonische platen eronder afneemt. Terwijl de tektonische platen bewegen en verschuiven, kan deze beweging leiden tot vulkanische activiteit en aardbevingen. Wanneer deze tektonische platen bewegen, kunnen ze dodelijke tsunami’s creëren.
23. Verhoogde vulkanische activiteit. Door verschuivend gewicht van smeltende gletsjers op het oppervlak kan vulkanische activiteit toenemen. Grootschalige vulkanische activiteit kan een catastrofaal effect hebben op het menselijk leven. Als de vulkaan groot genoeg is (supervulkaan) kan de uitbarsting de planeet verduisteren en afkoelen met een twee of drie jaar durende nucleaire winter. Zo’n ontwikkeling creëert ernstige negatieve gevolgen voor de landbouw en andere levende systemen.
24. Algemene financiële kosten, verliezen en gevolgen van de escalerende opwarming van de aarde. Het volledig in elkaar klappen van de wereldeconomie en het kapitalistische systeem.
25. Methaan-tijdbom en de mogelijkheid van uitsterven. Naast de hierboven genoemde gevolgen, is er nog een gevolg dat relatief snel zou kunnen leiden tot het massaal uitsterven van mens en dier. Het ‘Paleoceen – Eoceen Thermisch maximum’ (PETM), gebaseerd op een periode 55,5 miljoen jaar geleden, waarin de hitte in 200.000 jaar tijd 5-8° C toenam door CO2 in de atmosfeer (van waarschijnlijk vulkaanuitbarstingen). Deze theorie suggereert dat een negatieve spiraal van permafrost-smeltende methaan en opwarming van methaan op de bodem van de oceaan voor een enorme en snelle opwarming van de aarde zorgt. Dit zorgt voor een plotselinge en fatale afgifte van CO2 in de atmosfeer en een nieuwe plotselinge toename van de warmte. Als resultaat werd destijds ongeveer 70 procent van al het leven op de planeet gedood. Het begin van zo’n ‘PETM-uitstervingsgebeurtenis’ is gekoppeld aan een stijging van 5 ° Celsius. Als we doorgaan op de huidige koers en niets veranderen, is dat een reëel scenario.

Tijd voor actie

Geen vrolijk blog-begin van 2020, maar hoe meer mensen die ‘rode pil’ nemen en inzien hoe erg de schade is die we aan onze planeet en aan onszelf aan het aanbrengen zijn, hoe groter de kans dat we actie gaan ondernemen. En dat is wat we nodig hebben. Actie! Van de politiek, bedrijven én consumenten. In de woorden van Greta Thunberg: “How dare you continue to look away?. (…) Change is coming, whether you like it, or not.” Ik ben blij dat ik wakker ben. Soms maakt het ook me verdrietig en boos. Waarom zijn we zo blind en zorgen we niet beter voor onze leefomgeving? Straks is het te laat…

‘Wie ben ik?’

Tegelijkertijd denk ik dat er hoop is als we ons realiseren dat wij zélf (nu nog) iets kunnen doen. Dat de beslissingen die wij nemen in het dagelijks leven en die wij delen met anderen, uitmaken. “Wie ben ik?” denk je misschien. “Het maakt toch niet uit wat ík doe als andere mensen gewoon door blijven gaan met hun destructieve gewoonten. Wat maakt het uit of ik minder vlees ga eten, minder ga vliegen, of bewuster met kleding omga?” Of als ik als bedrijf mijn product circulair maak? Nou, een heleboel! Wij zijn allemaal met elkaar en met deze planeet verbonden. Elk positieve initiatief heeft de potentie om zich te verspreiden als een ‘butterfly effect’. Je hebt als consument én als ondernemer de mogelijkheid om een positieve impact te maken. Dus kom in actie!

Vond je dit interessant? Volg mij op LinkedIn en Instagram om op de hoogte te blijven van mijn blogs en updates.